پول‌شویی در صنعت توکن‌های غیرمثلی چگونه انجام می‌شود؟

با افزایش محبوبیت بازار ارزهای دیجیتال، این حوزه در کانون توجه مجرمان نیز قرار گرفته است و آنان از روش‌های مختلفی برای مال‌باخته‌کردن کاربرانِ این فضا استفاده می‌کنند. به‌همین‌دلیل، آشنایی با ترفندها و روش‌هایی که این متخلفان از آن‌ها استفاده می‌کنند، می‌تواند موجب کاهش ریسک سرمایه‌گذاری شود.

یکی از مباحثی که نگرانی‌های بسیاری را متوجه صنعت ارزهای دیجیتال کرده، موضوع تجارت شست‌وشو و فرایندهای پول‌شویی در فرایند خریدوفروش دارایی‌های دیجیتال مانند توکن‌های غیرمثلی (NFT) است. NFT‌ها به‌دلیل نوسان قیمت و امکان انتقال ارزش به‌صورت ناشناس، گزینه جذابی برای پول‌شویی هستند.

در‌حالی‌که نرخ تبدیل بیت کوین به ارزهای فیاتی مثل دلار و یورو اصولاً براساس عرضه‌ و تقاضا در بازار است، قیمت‌های بسیار زیاد NFTها برای متخلفان جذاب و وسوسه‌کننده هستند. در‌عمل، NFTهایی که به قیمت چند یورو خریده شده‌اند، روز بعد ممکن است به قیمت صدها‌هزار یورو فروخته شوند. این موضوع توجه مجرمان را به NFTها جلب کرده است؛ زیرا ازطریق تراکنش‌های قانونی به‌راحتی می‌توانند از این شرایط برای شست‌وشوی پول‌های غیرقانونی خود استفاده کنند.

در این مقاله، درباره پول‌شویی در صنعت توکن‌های غیرمثلی، تجارت شست‌وشو، نحوه عملکرد آن و دلایل غیرقانونی‌بودنش صحبت خواهیم کرد. همچنین، نحوه استفاده از توکن‌های غیرمثلی در فرایند پول‌شویی را آموزش خواهیم داد و به دلایل مشکل‌ساز‌بودن تجارت شست‌وشو در حوزه NFTها اشاره خواهیم کرد؛ پس تا پایان این مقاله خواندنی با ما همراه باشید.

تجارت شست‌وشو در ارزهای دیجیتال چیست؟

تجارت شست‌وشو زمانی اتفاق می‌افتد که معامله‌گر یا سرمایه‌گذار در دوره زمانی کوتاهی، دارایی مشخصی را چندین‌بار خریدوفروش کند تا سایر فعالان بازار را درباره قیمت یا نقدینگی آن دارایی فریب دهد. معامله‌گران از تجارت شست‌وشو به‌عنوان تکنیکی برای دست‌کاری بازار استفاده می‌کنند تا روی فعالیت تجاری و قیمت دارایی‌ها تأثیر بگذارند. در تجارت شست‌وشو معمولاً یک یا چند عامل با همکاری یکدیگر و بدون درنظرگرفتن ریسک‌های بازار، معاملاتی انجام می‌دهند که به تغییری در موقعیت اصلی آن‌ها منجر نمی‌شود.

در اکتبر‌۲۰۲۱ (مهر‌۱۴۰۰)، کریپتوپانکس (Cryptopunks)، پروژه NFT شرکت لاروا لبز (Larva Labs)، شاهد اتفاقی مشابه فروش شست‌وشو (Wash Sale) روی بلاک چین اتریوم بود. در این اتفاق، کریپتوپانک شماره ۹۹۹۸ ابتدا به قیمت ۱۲۴,۴۵۷ اتریوم فروخته شد. سپس، اتریومی که به فروشنده انتقال داده شده بود، در تراکنشی به خریدار بازگردانده شد تا خریدار وام استفاده‌شده برای خرید این NFT را بازپرداخت کند! باید توجه کرد که این فرایند نه‌تنها وام فوری (Flash Loan)، بلکه نمونه بارزی از پول‌شویی در NFTهاست.

معامله‌گر یا یک شرکت‌ براساس انگیزه‌های مختلفی ممکن است بخواهد درگیر فرایند تجارت شست‌وشو شود. برای مثال، تحریک به خرید برای افزایش قیمت‌ها یا تشویق به فروش برای کاهش قیمت‌ها می‌تواند ازجمله اهدافی باشد که افراد یا شرکت‌ها به‌دنبال آن هستند.

علاوه‌براین، معامله‌گر ممکن است تجارت شست‌و‌شو را به این دلیل انجام دهد تا بتواند بخشی از مالیات اضافی‌ای را پس بگیرد که پرداخت‌ کرده است. به‌عبارت‌دیگر، این فرایند بدین‌دلیل انجام می‌شود که افراد علاوه‌بر پرداخت مالیات کمتر، بتوانند مابه‌التفاوت نرخ مالیات‌های پرداخت‌شده را با ایجاد معاملات ساختگی بازپس بگیرند.

تجارت شست‌وشو چگونه کار می‌کند؟

همان‌طور‌که گفتیم، تجارت شست‌وشو زمانی اتفاق می‌افتد که سرمایه‌گذار توکن‌های یک دارایی را هم‌زمان بخرد و سپس بفروشد. علاوه‌براین، قصد یا هدف سرمایه‌گذار و نتیجه تبادل مفهوم تجارت شست‌وشو را تعریف می‌کند.

زمانی‌که معامله‌گران و سرمایه‌گذاران دارایی‌هایی را که در آن‌ها ذی‌نفع هستند (Beneficial ownership) در مدت‌زمان کوتاهی بفروشند و مجدداً بخرند، در‌حقیقت تجارت شست‌شو انجام داده‌اند. در این‌جا منظور از ذی‌نفع‌بودن به حساب‌هایی اشاره می‌کند که این تبادلات با آن انجام می‌شود و این حساب‌ها درواقع به شرکت یا شخصی واحد مربوط هستند.

به‌نظر می‌رسد قانون‌گذاران امور مالی نیز به‌دلیل احتمال تجارت شست‌وشو در این نوع از حساب‌ها توجه ویژه‌ای به آن‌ها می‌کنند. با وجود مباحث مطرح‌شده، برخی معاملات شست‌وشو فقط روی کاغذ آورده می‌شود و در‌عمل هیچ دارایی‌ای میان خریدار و فروشنده مبادله نمی‌شود.

چرا تجارت شست‌وشو غیرقانونی است؟

تجارت شست‌وشو در امور مالی سنتی و مرسوم امری غیرقانونی تلقی می‌شود. افزون‌براین، قوانین مرتبط با تجارت شست‌وشو هنوز در حوزه توکن‌های غیرمثلی شرایط مشخصی ندارد. با وجود نبود قانون و طبقه‌بندی مشخص برای این نوع از دارایی‌ها، برخی از دولت‌ها در‌برابر این رویه ایستاده‌اند و بر مبادلات این عرصه نظارت می‌کنند. برای مثال، در سال ۲۰۱۸، دادستانی کره‌جنوبی بیت‌هامب (Bithumb)، یکی از صرافی‌های ارز دیجیتال در این کشور را به تسهیل تجارت شست‌وشو با حجم ساختگی بیش از ۲۵۰‌میلیون دلار متهم کرد.

در ۵‌آوریل‌۲۰۲۲ (۱۶‌فروردین‌۱۴۰۱)، خبرگزاری بلومبرگ گزارش داد پلتفرم کریپتو‌اسلم (CryptoSlam) که داده‌های مربوط به NFTها را ردیابی می‌کند، نشان داده است که تجارت شست‌وشو ۱۸میلیارد دلار یا ۹۵درصد از کل حجم معاملات بازار لوکس‌ریر (LooksRare) را تشکیل می‌دهد. با آنکه تجارت شست‌وشو در ارز دیجیتال نیز در برخی حوزه‌های قضایی غیرقانونی است، ساختار غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال فرایند ردیابی مجرمان را دشوار می‌کند. برخلاف ابزارهای مالی سنتی مانند سهام که استانداردهای تأییدشده احراز هویت مشتری (KYC) دارند، دارایی‌های مبتنی‌بر بلاک چین را می‌توان به‌صورت ناشناس معامله کرد که همین امر ریسک تجارت شست‌وشو را به‌دنبال دارد.

چگونه از NFTها در فرایند پول‌شویی استفاده می‌شود؟

موضوع پول‌شویی مدت‌هاست که به‌عنوان معضلی در دنیای هنر مطرح بوده است و دلیل این موضوع را به‌راحتی می‌توان متوجه شد. سؤالاتی که برای بسیاری از مردم مطرح شده، این است که آیا NFTها به‌دلیل سابقه‌ و ویژگی ناشناس‌بودن ارزهای دیجیتال با چنین سوء‌استفاده‌هایی مواجه شده‌اند؟ آیا می‌توان ازطریق توکن‌های غیرمثلی هم پول‌شویی کرد؟

در پاسخ باید گفت بله، کلاه‌برداران بدافزاری و صرافی‌هایی مانند چتکس (Chatex) پول‌شویی را با استفاده از NFT انجام می‌دهند. چتکس ازجمله صرافی‌های ارز دیجیتال است که با حفظ برتری خود دربرابر بانکداری و امور مالی سنتی، قصد دارد تراکنش‌های ارز دیجیتال را برای بسیاری از مشتریانش ایمن‌ و ساده‌ و دسترس‌پذیر کند؛ به‌همین‌دلیل، این پلتفرم به مکانی مناسب برای انجام فرایندهایی پول‌شویی تبدیل شده است.

در‌حالی‌که اندازه‌گیری میزان پول‌شویی در جنبه فیزیکی هنری موضوعی دشوار است، آزادی و شفافیت ذاتی در بلاک چین به ما این امکان را می‌دهد تا پول‌شویی در توکن‌های غیرمثلی را واقع‌بینانه‌‌تر ارزیابی کنیم. با‌توجه‌به این موضوع، می‌توان گفت که فرایند پول‌شویی به‌راحتی در بازارهای NFT هم اتفاق می‌افتد.

مدتی است که چینالیسیس (Chainalysis) کلاه‌برداری‌های مرتبط با تجارت شست‌وشو را با بررسی فروش NFT به آدرس‌های فروشی‌ای ردیابی می‌کند که به‌اصطلاح خودسرمایه‌گذاری (Self-Financed) انجام داده‌اند؛ یعنی فروش‌هایی که هزینه‌های خرید را عملاً آدرس‌های فروشنده تأمین می‌کنند. صدها تجارت شست‌وشو با استفاده از این استراتژی شناسایی شده‌اند. برای مثال، کاربری که چینالیسیس او را به‌عنوان فعال‌ترین معامله‌کننده شست‌وشو شناسایی کرد، ۸۳۰ فروش به آدرس‌هایی داشته است که از ویژگی خودسرمایه‌گذاری برخوردار بوده‌اند.

چرا تجارت شست‌وشو برای عرصه NFTها مشکل‌آفرین است؟

تجارت شست‌وشو در NFT برای سرمایه‌گذاران، جامعه جهانی، مجموعه‌داران و معامله‌گران به مشکلی اساسی تبدیل شده است؛ زیرا افرادی که در این نوع معاملات دست دارند، برای دست‌کاری قیمت دارایی، از توکن‌های غیرمثلی‌ با نقدپذیری اندک استفاده می‌کنند. ازآن‌جاکه سرمایه‌گذاران مجبورند فقط به آمارها تکیه کنند و احتمالاً در مسیر سرمایه‌گذاری تصمیمات اشتباهی اتخاذ می‌کنند، تحقیق و بررسی در این حوزه افزایش یافته است. علاوه‌براین، متخصصان به‌منظور پیشگیری از کلاه‌برداری‌ها و تشویق سرمایه‌گذاری در عرصه NFT، باید مغایرت‌های موجود در داده‌ها را بررسی کنند.

جرائم NFT شدیدترین ضربه را به جامعه NFT وارد آورده است. برخی قانون‌گذاران و حامیانِ خدمات مالی جریان اصلی و مخالفانِ غیرمتمرکزسازی اکنون می‌توانند از تجارت شست‌وشو علیه فرایند متمرکزسازی استفاده کنند. در چنین شرایطی مجموعه‌داران و معامله‌گران هم نمی‌توانند آگاهانه‌ قضاوت کنند. هنگامی‌که ظواهر و سوابق فریبنده پروژه‌ای مردم را درباره اثری هنری یا مجموعه‌ای گمراه می‌کند، آنان به‌سادگی تصمیماتی شتا‌ب‌زده می‌گیرند و در دام این سودجویانه می‌افتند.

اکنون این پرسش مطرح می‌شود: با‌توجه‌به اینکه بازارهای NFT تحت‌تأثیر تجارت شست‌وشو قرار گرفته‌اند، آیا راهی برای شناسایی آن‌ها از همان ابتدا وجود دارد؟ ازآن‌جاکه هنگام معرفی کوین‌ها و توکن‌های جدید به بازار، هیچ سابقه‌ای درباره قیمت یا حجم آن‌ها وجود ندارد، برخی توسعه‌دهندگان و سودجویان با مشارکت در تجارت شست‌وشو و ایجاد معاملات ساختگی، سرمایه‌گذاران را درباره ارزش حقیقی این دارایی‌های دیجیتال فریب می‌دهند؛ بنابراین، باید از سرمایه‌گذاری شتاب‌زده در این نوع پروژه‌ها اجتناب کرد.

در‌عین‌حال بسیاری از NFTها حجم معاملاتی یا سود سرمایه‌گذاری چندانی ندارند؛ در‌نتیجه، دارندگان NFT‌های بی‌ارزش یا کم‌ارزش می‌توانند به‌راحتی با استفاده از تجارت شست‌وشو خریداران بی‌تجربه را برای خرید این توکن‌ها با قیمت بیشتر فریب دهند.

اجتناب از NFTهای تازه‌منتشرشده و ارزهای دیجیتالی که ارزش بازار اندکی دارند، مهم‌ترین راه برای پیشگیری از نیفتادن در دام تجارت شست‌وشو است.

معامله‌گران باید ارزهای دیجیتال تثبیت‌شده‌تر و با حجم در‌گردش بیشتر را انتخاب کنند تا قربانی تجارت شست‌وشو نشوند. هرچه بازار گسترده‌تر باشد، کلاه‌برداران برای رسیدن به هدف خود باید بیشتر آن را دست‌کاری کنند. برای مثال، ارزهای دیجیتال تثبیت‌شده‌ای مثل بیت کوین یا اتریوم که میلیاردها دلار ارزش بازار دارند، انجام جرائمی مانند تجارت شست‌وشو را سخت‌تر می‌کنند.

جمع‌بندی

تجارت شست‌وشو و پول‌شویی در بخش‌های مختلف دارایی‌های دیجیتال، ازجمله توکن‌های غیرمثلی نگرانی‌های بسیاری را در صنعت ارزهای دیجیتال به‌وجود آورده است. NFT‌ها به‌دلیل نوسان قیمت و امکان انتقال ارزش به‌صورت ناشناس گزینه جذابی برای پول‌شویی هستند.

تجارت شست‌وشو در ارزهای دیجیتال در برخی حوزه‌های قضایی ممنوع است؛ اما ساختار غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال ردیابی مجرمان را دشوار می‌کند. دارایی‌های مبتنی‌بر بلاک چین برخلاف دارایی‌های سنتی، می‌توانند به‌صورت ناشناس معامله شوند که این امر ریسک تجارت شست‌وشو را افزایش می‌دهد.

با آنکه هنوز قوانین مشخصی در این حوزه وجود ندارد، راه‌هایی برای شناسایی تجارت شست‌وشومانند چینالیسیس وجود دارند که تجارت شست‌وشو را با بررسی فروش NFT به آدرس‌هایی که خودشان تأمین مالی را انجام داده‌اند، شناسایی می‌کنند.

معامله‌گران هم برای آنکه قربانی تجارت شست‌وشو نشوند، باید از سرمایه‌گذاری در NFTها و ارزهای دیجیتالی اجتناب کنند که به‌تازگی منتشر شده‌اند و ارزش بازار کمی دارند. آنان باید گزینه‌هایی را انتخاب کنند که تثبیت شده‌اند و حجم در‌گردش بیشتری دارند.